Հայկական տաճարները

Հառիճավանք վանական համալիր

ստեղծման տարեթիվը — VII դ. գտնվում է գ․ Հառիճ, Հայաստան

Հառիճավանքի  վանքային համալիրը գտնվում է Հառիճ գյուղում, Արագած լեռան հյուսիսային լանջին: Համալիրը բաղկացած է երկու եկեղեցիներից՝ Սբ. Գրիգոր և Սուրբ Աստվածածին մատուռներից, զանգակատնից, տնտեսական կառույցից և  դպրոցի շենքից:

Պատմական ճշգրիտ տեղեկություններ չեն պահպանվել  Սբ. Գրիգոր եկեղեցու շինարարության վերաբերյալ:  Բայց  եկեղեցու  ճարտարապետական և դեկորատիվ տարրերի  հետազոտությունները, ինչպես նաև պատերին  պահպանված   գրությունները,  ցույց են տվել, որ Սբ. Գրիգորը հիմնադրվել է VII-րդ դարում։  XI դարի սկզբին, թուրք-սելջուկների արշավանքների ժամանակ  վանքը ավերվել է:  XII դարում վարդապետ Գրիգորի նախաձեռնությամբ  վանքը  վերականգնվել է:

Վանքը  ծաղկում է ապրեց  XIII դարում, երբ Հառիճավանքը հանդիսացավ  կարևոր մշակութային օջախներից մեկը: Հենց այդ ժամանակ էլ վանքին կից կառուցվել են մի շարք կառույցներ, այդ թվում՝  Սուրբ Աստվածածինը: Այն կառուցվել է 1201 թվականին,   Իվանե և Զաքարե  իշխանների  կարգադրությամբ, ովքեր գնել  էին Հառիճը Պահլավունիների իշխանական տոհմից: Այդ ժամանակ էլ վանքի շուրջը կառուցվել են պարսպապատերը:

1850 թ. Հառիճավանքը դարձել է հայոց կաթողիկոսների նստավայրը: Սույն թվականին էլ  վանքի տարածքը զգալիորեն ընդլայնվել է: Կառուցվել են հոգևոր դպրոցը, կացարանը, սեղանատունը, շինություն հյուրերի համար, ինչպես նաև հանգստի  սենյակներ՝  կաթողիկոսների համար: