Հայկական տաճարները

Գառնու հեթանոսական տաճար

ստեղծման տարեթիվը — 76 թ. գտնվում է գ․ Գառնի, Հայաստան

Գառնու հեթանոսական տաճարը գտնվում է Ազատ գետի հովտում,   Գառնի գյուղի կողքին: Խորհրդային տարիներին տաճարի ավերակները վերակառուցվել են: Գառնու տաճարը  հիշատակվում է Տացիտի մոտ՝ Հայաստանում առաջին դարի  կեսերի իրադարձությունների կապակցությամբ: Գառնու ամրոցի հիմնադրումը վերագրվում է Հայկ Նահապետի ժառանգներից Գեղամին, ում թոռան՝ Գառնիկի անունով էլ իբր կոչվել է այն:  59 թ-ին Գառնու ամրոցն ավերել են հռոմեական զորքերը: 70-ական թվականներին այն վերականգնել է Հայոց Տրդատ Ա թագավորը, կառուցել ապարանք և տաճար: Գառնին եղել է զորակայան, արքունի ամառանոց, IV դարում՝ նաև եպիսկոպոսանիստ: XIII–XVII դարերում օտար նվաճողների բազմաթիվ արշավանքներից ավերված Գառնին վերջնականապես կործանվել է 1679թ-ի երկրաշարժից: Կործանված տաճարի մասերը, նրբաքանդակ սյուների կտորները և պատերի քարերը, խոյակներն ընկած էին տաճարի շուրջը։ Դա հնարավոր դարձրեց տաճարի վերականգնումը իր նախնական տեսքով: Գառնի տաճարի վերականգնման նախագիծը կառավարությունը հաստատեց 1968 թվականի դեկտեմբերի10-ին։ 1969 թվականի հունվարին սկսվեցին վերականգնման աշխատանքները։ Այստեղ աշխատանքները ղեկավարում էր Ալեքսանդր Սահինյանը։ Վերականգնումն ավարտվեց   տաճարի կառուցումից ուղիղ 19 դար և կործանումից շուրջ երեք դար անց։ Հայ թագավորները շատ էին  սիրում այս վայրը  ոչ միայն  իր անառիկ դիրքի պատճառով,  այլև  բարենպաստ կլիմայի ու վերածել էին  այն իրենց ամառային նստավայրի: Գառնին Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանից գտնվում  է 28 կմ հեռավորության վրա:   Ռազմավարական առումով  Գառնու ընտրվելու վայրը  չափազանց հաջող է: Ըստ Գառնու տարածքում  գտնված ուրարտական  արձանագրության,  ամրոցը ձեռք բերեց ուրարտական  թագավոր Արգիշտին՝  մ․թ․ա․  VIII դարի առաջին կեսին: Նա  հավաքել է Գառնու բնակչությանը՝ որպես աշխատուժի,  ուղևորվել է դեպի ներկայիս Երևան, որտեղ և կառուցեց  Էրեբունի ամրոցը: